သားအိမ်ခေါင်းကင်ဆာဆိုတာ လူအတော်များများ ကြားဖူးကြမယ်လို့ထင်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် သားအိမ်ခေါင်းဆိုတာ ဘယ်နေရာမှာရှိတာလဲ ဘယ်အရာကို သားအိမ်ခေါင်းလို့ ခေါ်ကြသလဲ ဆိုတာ သေချာသိကြမယ် မထင်ပါဘူး။ ဒါကြောင့် သေချာ သိကြရစေဖို့ ပုံလေးနဲ့ ရှင်းပြလိုက်ပါတယ်။သားအိမ်ခေါင်းက အမျိုးသမီး အင်္ဂါလမ်းကြောင်းအဆုံးနဲ့ သားအိမ် တို့ ဆုံတဲ့နေရာမှာရှိတာပါ။
ခုခေတ်မှာ ကင်ဆာရောဂါ ဆိုတာက မကြားချင်မှ အဆုံးပါပဲ။ ဘယ်သူတော့ ဘယ်ကင်ဆာ ဘယ်ဝါတော့ ဘာကင်ဆာ ဖြစ်လို့ဆိုပြီး ကြားနေကြရတာပါ။ အစာအိမ်ကင်ဆာ၊ အဆုတ်ကင်ဆာ၊ အသည်းကင်ဆာ ဆိုပြီး ကင်ဆာ အမျိုးမျိုး ဖြစ်နေကြတာပါ။သားအိမ်ခေါင်းကင်ဆာ ဆိုတာက သားအိမ်ခေါင်းမှာရှိတဲ့ ဆဲလ်တွေက ပုံမှန် မဟုတ်ဘော့ဘဲ ကင်ဆာ အဖြစ်သို့ ပြောင်းပြီး ပုံမှန်မဟုတ်ဘဲ ပွားများ အမြစ်တွယ် ပျံ့နှံ့လာတဲ့အခါ ရောဂါလက္ခဏာတွေကို ခံစားစေရတာပဲ ဖြစ်တယ်။ သားအိမ်ခေါင်းကင်ဆာ က အသက် ၃၅ နှစ်မှ အသက် ၄၄ နှစ်အတွင်း အမျိုးသမီးများမှာ အဖြစ်များလေ့ရှိကြပါတယ်။ ဒါပေမယ့် သားအိမ်ခေါင်းကင်ဆာ ဖြစ်သူတွေရဲ့ ၂၀ ရာခိုင်နှုန်း ကျော်ကျော်က အသက် ၆၅ အထက်တွေမှာလည်း ဖြစ်ကြပါသတဲ့။
သားအိမ်ခေါင်းကင်ဆာ ဘာကြောင့်ဖြစ်ရသလဲ
သားအိမ်ခေါင်းကင်ဆာအများစုက Human Papilloma Viruse 16 နှင့် 18 တွေအကူးစက်ခံရပြီး ရောဂါပိုးက ခန္ဓာကိုယ်ထဲမှာ နှစ်ပေါင်းများစွာ ရှိနေတဲ့အတွက်ကြောင့် ဖြစ်ကြရတာပါ။ဒီ HP Viruses တွေက မျိုးကွဲပေါင်း ၁၀၀ ကျော်ရှိပါတယ်။ ဒီ HP Viruses တွေထဲကမှ HPV 16 နှင့် HPV 18 ကသာ သားအိမ်ခေါင်းကင်ဆာကို ဖြစ်စေတာပါ။ ီ HP viruses တွေဟာ လိင်ဆက်ဆံရာ ( မိန်းမကိုယ်၊ ပါးစပ်၊ စအို ) မှတဆင့်သော်လည်းကောင်း၊ လိင်အင်္ဂါတဝိုက်ရှိ အရေပြားခြင်း ထိမိခြင်းမှသော်လည်းကောင်းကူးစက်လေ့ရှိကြပါတယ်။ လိင်ဖျော်ဖြေရေး အရုပ်တွေ မျှဝေသုံးစွဲသူတွေမှာလည်း ကူးစက်တတ်ပါတယ်။ဒါကြောင့် လိင်စိတ်တက်ကြွတဲ့သူတွေ၊ လိင်ဆက်ဆံဖက်များတဲ့သူတွေမှာ အဖြစ်များတယ်လို့ ဆိုကြတာပါ။ ကြွက်နို့တွေဆိုတာကလည်း တချို့ HP virus ကြောင့် ဖြစ်တာပါ။
သားအိမ်ခေါင်းကင်ဆာ ဖြစ်နိုင်ချေ မြင့်မားသူများ
-အသက် ( ၁၈ ) နှစ်မတိုင်မှီ လိင်ဆက်ဆံမှု ရှိဖူးသူများ သို့မဟုတ် ပျိုဖော်ဝင်ပြီး တစ်နှစ်အတွင်း လိင်ဆက်ဆံမှု ရှိသူများ
-လိင်ဆက်ဆံဖော် ဆက်ဆံဖက်များသူများ
-ကိုယ်ဝန်တားဆေး ကာလရှည် သောက်သူများ( ၅-နှစ် ကျော် )
-ဆေးလိပ်သောက်သူများ
-ခုခံအား ကျဆင်းနေသူများ
-လိင်မှတဆင့်ကူးစက်ရောဂါရှိသူများ ( ကာလသားရောဂါ ၊ ဂနိုရောဂါများ )
-HPV ကာကွယ်ဆေး မထိုးထားသူများ
-၃ ကြိမ်နှင့်အထက် ကိုယ်ဝန်ဆောင်ဖူးသူများ
-အဝ လွန်သူများ
-ဆင်းရဲနွမ်းပါးသူများ
ဖော်ပြပါ အချက်များနှင့် ငြိစွန်းနေလျှင် သားအိမ်ခေါင်းကင်ဆာ ဖြစ်နိုင်သူ ထဲမှာ ပါဝင်တယ်လို့ အကြမ်းဖျင်းမှတ်ယူရပါမယ်။
ဘယ်လိုရောဂါလက္ခဏာတွေ ခံစားရမလဲ
ရောဂါဖြစ်စ အချိန်တွေမှာတော့
-မိန်းမကိုယ်မှ အချိန်အခါမဟုတ်သွေးဆင်းမယ် (လိင်ဆက်ဆံပြီးချိန်၊ ရာသီချိန်ခါမဟုတ်ဘဲ၊ သွေးဆုံပြီးမှ သွေးပြန်ဆင်း )
-လိင်ဆက်ဆံတဲ့အခါ အရမ်းနာမယ်။
-မိန်းမကိုယ်မှ ပုံမှန်မဟုတ်သော အရည်၊ အကျိအချွဲ ဆင်းပြီး အနံ့ပြင်းမယ်။ ဒါတွေ ခံစားရလေ့ရှိကြပါတယ်။
ကင်ဆာ က တခြားနေရာပျံ့နှံ့သွားပြီ ဆိုလျှင်တော့
-ဝမ်းဗိုက်အောက်ပိုင်းအောင့်ခြင်း ကိုက်ခြင်း
-ဆီးသွားရခက်ခြင်း
-အစားအသောက်ပြီး ကိုယ်အလေးချိန် ကျဆင်းလာခြင်း
-ခါးနာ ခါးကိုက်ခြင်း
-အရိုးများနာခြင်း ကိုက်ခြင်း
-ခြေထောက်များ ဖောရောင်လာခြင်း
-ကျောက်ကပ်ပျက်စီးသော လက္ခဏာများ ခံစားရခြင်း
အစရှိသည်ဖြင့် တခုခု ခံစားလာရခြင်းတို့ ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ဒါကြောင့် အထက်ဖော်ပြပါ သားအိမ်ခေါင်းကင်ဆာဖြစ်နိုင်ချေမြင့်မားသူများအုပ်စုတွင်ပါဝင်နေသူများအနေဖြင့် ဖော်ပြပါရောဂါလက္ခဏာများကို ခံစားနေရပြီဆိုပါက သားဖွားမီးယပ်ဆရာဝန်များနှင့် ဆောလျင်စွာ ပြသပြီး စစ်ဆေးခံယူသင့်ပါတယ်။
သားအိမ်ခေါင်းကင်ဆာ မဖြစ်ခင် ကြိုတင်စစ်ဆေးသိနိုင်မလား( Cervical cancer screening )
ရပါတယ်။ကင်ဆာ အားလုံးထဲမှာ ကြိုတင်စစ်ဆေးသိရှိနိုင်တဲ့ ရောဂါထဲမှာတော့ သားအိမ်ခေါင်းကင်ဆာ ထိပ်ဆုံးထဲမှာပါ ပါတယ်။Pap smear လို့ခေါ်တဲ့ သားအိမ်ခေါင်းမှ ဆဲလ်ကို Spatula လို့ခေါ်တဲ့ သစ်သားပြားလေးဖြင့်ယူကာ စစ်ဆေးပြီး ကင်ဆာ ဖြစ် မဖြစ် စောင့်ကြည့်လို့ရပါတယ်။ Pap smear စစ်ဆေးခြင်းဟာ လွယ်ကူပါတယ်။ ငွေကုန်ကြေးကျ မများပါဘူး။ စမ်းသပ် စစ်ဆေးချိန် မကြာပါဘူး။ နာကျင်မှု ဝေဒနာ မခံစားရပါဘူး။ဒါကြောင့် အိမ်ထောင်ရှိ အမျိုးသမီးတွေနဲ့ လိင်ဆက်ဆံမှု ပြုဖူးသူတွေ အနေနဲ့ Pap smear စစ်ဆေးမှုခံယူသင့်ပါတယ်။သားဖွားမီးယပ်ဆရာဝန်နဲ့ပြသပြီး မိမိတို့ရဲ့ သားအိမ်ခေါင်းကိုပုံမှန် စစ်ဆေးခြင်းဖြင့် သားအိမ်ခေါင်းဟာ ပုံမှန်လား၊ ရောင်နေပြီလား၊ ကင်ဆာဖြစ်ဖို့တာဆူနေပြီလား၊ ကင်ဆာ စဖြစ်နေပြီလား ဆိုတာ စစ်ဆေးလို့ ရပါတယ်။ ကင်ဆာ သံသယ ဖြစ်စရာတွေ တွေ့ရှိလျှင်တော့ ပိုမိုသေချာစေရန် အသားစ (Biopsy ) ယူပြီး ဆက်လက်စစ်ဆေးကြရမှာပါ။ အဖြေကောင်းလျှင်တော့ ပုံမှန်အတိုင်းနေထိုင်နိုင်ပြီး ၆-လ သို့မဟုတ် တစ်နှစ် တစ်ခါ စမ်းသပ်စစ်ဆေးပြီး စောင့်ကြည့်နေရုံပါပဲ။ စောစောသိလျှင် စောစွာ ကုသမှု ခံယူပြီး အသက်ရှည်အောင် နေလို့ရပါတယ်။
သားအိမ်ခေါင်းကင်ဆာ က ကာကွယ်လို့ရသလား
သားအိမ်ခေါင်းကင်ဆာ အများစုက HPV ကြောင့်ဖြစ်တာဆိုတော့ HPV ကိုယ့်ဆီမကူးစက်ခင်မှာ HPV ကာကွယ်ဆေးထိုးထားလျှင် ကာကွယ်နိုင်ပါတယ်။ ဒီနေ့ ကမ္ဘာမှာ HPV ကာကွယ်ဆေးကို အသက် ၁၁ -၁၂ နှစ်အရွယ် ဆယ်ကျော်သက် မိန်းကလေးတွေကို HPV ကာကွယ်ဆေးထိုးပြီး ကာကွယ်နေကြပါပြီ။ ဒါကြောင့် ဒီရောဂါဟာ ကာကွယ်လို့ ရပါတယ်။
ကာကွယ်ဆေးထိုးနည်းကတော့ အသက် ၉နှစ်မှ ၁၅ နှစ်အတွင်း မိန်းကလေးတွေကို ပထမ တစ်ကြိမ်နှင့် နောက် ၆-လ အကြာမှာ ဒုတိယ တစ်ကြိမ်ထပ်ထိုးပေးရပါတယ်။
နောက်တနည်းကတော့ အသက် ၂၇ နှစ်ကျော် အိမ်ထောင်ရှိသူများအနေနဲ့ HPV မကူးစက်ခံရသေးဖူးဆိုလျှင် ကာကွယ်ဆေး ၃-ကြိမ် ထိုးပြီး ကာကွယ်လို့ရပါတယ်။
ပထမအကြိမ် – စထိုးပါ
ဒုတိယအကြိမ် – နောက် ၁-လ အကြာမှာ ထိုးပါ။
တတိယအကြိမ်- စထိုးပြီး ၆-လအကြာတွင် ထိုးပါ။
မြန်မာနိုင်ငံမှာ အသုံးအများဆုံးသားအိမ်ခေါင်းကာကွယ်ဆေးကတော့ Cervarix ဆေးပဲ ဖြစ်ပါတယ်။
အားလုံး သားအိမ်ခေါင်းကင်ဆာ ရောဂါမှ ကင်းဝေးကြပါစေ။ ကာကွယ်ဆေးထိုးပြီး ကာကွယ်နိုင်ကြပါစေဟု ရည်ရွယ်လျှက်
Dr Fleming
https://www.webmd.com/cancer/cervical-cancer/cervical-cancer
https://www.cdc.gov/vaccines/vpd/hpv/public/index.html
https://www.healthline.com/health/sexually-transmitted-diseases/hpv-types
