က​လေးဘဝကတည်းကထိုးထား ​သောက်ထားရတဲ့ တစ်ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ကာကွယ်​ဆေး​တွေအ​ကြောင်း​ရေးလာခဲ့တာ ဒီတစ်ပတ်မှာ​တော့ Haemophilus influenza type b bacteria ​ရောဂါပိုး​ကြောင့်ဖြစ်တတ်​သော ပြင်းထန်​ရောဂါ​တွေကိုကာကွယ်ဖို့အတွက်သုံး​နေတဲ့ Hib Conjugate vaccine အ​ကြောင်းဆက်လက်​ဖော်ပြသွားမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

Haemophilus Influenza type b ဆိုတာ ဘယ်လို​ရောဂါပိုးမျိုးလဲ

   Haemophilus influenza ( Hi ) ဆိုတာ influenza လို့ပါ​ပေမဲ့ ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးမဟုတ်ဘဲ ဘက်တီးရီးယား​ရောဂါပိုး တစ်မျိုးပဲဖြစ်ပါတယ်။ Haemophilus influenza bacteria ( Hi ) ဘက်တီးရီးယား​တွေမှာ အခွံရှိတဲ့အုပ်စု နဲ့ အခွံမရှိတဲ့အုပ်စု ဆိုပြီး ၂ စုရှိပါတယ်။ အခွံရှိတဲ့ထဲမှာ a, b, c, d, e, f တို့ ဆိုပြီး ( ၆ ) မျိုးထပ်ခွဲပါတယ်။ အဲထဲမှာမှ Haemophilus influenza  type b ( Hib ) bacteria က အသက် ( ၅ ) နှစ်​အောက်က​လေး​တွေမှာ ပြင်းထန်ဦး​ဏှောက်အ​မြှေး​ရောင်နဲ့ ပြင်းထန်နမိုးနီးယားအဆုတ်​ရောင်​ရောဂါ​တွေကိုဖြစ်​စေပြီး ​သေဆုံးခြင်းနဲ့ နာတာရှည်သူငယ်နာ အ​ကြော​သေ​ရောဂါ​တွေကို ဖြစ်​စေနိုင်ပါတယ်။

​ရောဂါပိုးကဘယ်လိုနည်းနဲ့ကူးစက်တာလဲ

   ဒီ​ရောဂါပိုးက ကျန်းမာ​သောက​လေး​တွေနဲ့ လူ​ကြီး​တွေရဲ့ နှာ​ခေါင်းနဲ့ လည်​ချောင်း​တွေမှာရှိ​နေတာပါ။ အသက် (၅)နှစ်​အောက် အထူးသဖြင့် ( ၂ ) နှစ်​အောက်က​လေးငယ်​တွေမှာ​တော့ ​ရောဂါပိုးက ​ရောဂါဖြစ်​စေပြီး အန္တရာယ်ဖြစ်​စေပါတယ်။
   လူ​တွေ နှာ​ချေ ​ချောင်းဆိုးရာမှထွက်လာတဲ့ အသက်ရှူလမ်း​ကြောင်းမှ အမှုန်အမွှားများမှတဆင့် အခြားသူ​တွေထံကူးစက်​​စေတာပဲဖြစ်ပါတယ်။ ​ရောဂါပျိုးချိန်က ( ၂ ) ရက်မှ ( ၄ )ရက်အတွင်းပဲဖြစ်တယ်။

ဘယ်လို​ရောဂါလက္ခဏာ​တွေ ခံစားရမလဲ

   Haemophilus influenza type b ( Hib ) bacteria ​ရောဂါပိုးက အသက် ( ၅ ) နှစ်​အောက်က​လေးငယ်​တွေမှာ
-ဦး​ဏှောက်အ​မြှေး​ရောင်ခြင်း ( Meningitis )
-ပြင်းထန်အဆုတ်​ရောင်ခြင်း ( Pneumonia )
-​အသက်ရှူပြွန်အဖုံး​ရောင်ရမ်းခြင်း ( Epiglotitis )
-အ​ရေပြား​အောက်အသားများ​ရောင်ရမ်းပုပ်ပွခြင်း ( Cellulitis )
-အဆစ်ထဲပိုးဝင်ပြီး​ရောင်ရမ်းပြည်တည်ခြင်း အစရှိတဲ့​ရောဂါကြီး​တွေဖြစ်​စေနိုင်ပါတယ်။
​   ရောဂါလက္ခဏာများအ​နေနဲ့က​တော့
-ဖျားခြင်း
-​ချောင်းဆိုးရင်ကြပ်ခြင်း
-အသက်ရှုခက်ခဲခြင်း
-ဇက်ခိုင်ခြင်း
-က​ရောင်ကတမ်းဖြစ်ခြင်း
-တက်ခြင်း
-သတိလစ်ခြင်း စတာ​တွေခံစားရနိုင်ပြီး အချိန်မှီကုသမှုမရရှိပါက အချိန်တိုအတွင်း​သေဆုံးသွားနိုင်ပါတယ်။ Hib bacteria ​ရောဂါပိုး​ကြောင့် မဟုတ်ဘဲ အခြား​ရော​ရောဂါပိုးများ​ကြောင့် က​လေးငယ်များတွင် ဦး​​ဏှောက်အ​မြှေး​ရောင်နှင့် နမိုးနီးယားအဆုတ်​ရောင်​ရောဂါများ ဖြစ်တတ်ပါ​သေးတယ်။ သို့​သော် Hib bacteria ​ကြောင့် ဖြစ်တာ​​တွေကို ကာကွယ်လို့ရပါတယ်။ ဒါ​ကြောင့် Hib bacteria ​ရောဂါပိုးကာကွယ်​ဆေးကို 1987 ခုနှစ်မှာ အမေရိကန်နိုင်ငံကစတင်သုံးစွဲလာခဲ့ပြီး​နောက် 1993 စပြီး တဖြည်းဖြည်းတစ်ကမ္ဘာလုံးမှာ ​မွေးကင်းစ အရွယ်ကတည်းက ထိုးနှံ​နေကြတာဖြစ်ပါတယ်။
   ဒီ​ရောဂါပိုးက က​လေး​တွေတင် ဒုက္ခ​ပေးတတ်တာမဟုတ်ဘဲ ခုခံအားကျဆင်းမှုအ​​ခြေအ​​နေရှိ ( ​ဘေလုံးခွဲထုတ်ထားခြင်း၊ ​ဘေလုံး​ကောင်းစွာအလုပ်မလုပ်ခြင်း၊ ရိုးတွင်းချဥ်ဆီကုသမှုခံယူထားသူများ ) လူကြီးများတွင်လည်း ​ရောဂါဖြစ်တတ်ပါ​သေးတယ်။

​နောက်ဆက်တွဲဆိုးကျိုးများ

   Hib bacteria ​ကြောင့် ဦး​​ဏှောက်အ​မြှေး​ရောင်ဖြစ်ပြီး အသက်ရှင်ကျန်ရစ်သူထဲက ( ၄၀ ) ရာခိုင်နှုန်းခန့်က​လေးငယ်​တွေဟာ နာတာရှည် သူငယ်နာအ​ကြော​သေ​ရောဂါကို ခံစားရ​​လေ့ရှိပါတယ်။

အ​ရေးကြီးမှု

   ​ရောဂါဖြစ်ပြန်ရင်လည်း ​အချိန်တိုအတွင်း​​သေဆုံးနိုင်ခြင်း၊ ဦး​ဏှောက်အ​​မြှေး​ရောင်ဖြစ်ပြီး အသက်ရှင်ကျန်ရစ်သူ​တွေမှာလည်း နာတာရှည်ဒုက္ခိတဖြစ်နိုင်​ချေများတာ​တွေ​​ကြောင့် Hib bacteria ကာကွယ်​ဆေးက မပျက်မကွက် ထိုးသင့်တဲ့ ကာကွယ်​ဆေးဖြစ်ပါတယ်။မြန်မာနိုင်ငံမှာ​တော့ဒီ​ရောဂါကာကွယ်​ဆေးကို က​လေးငယ်​တွေမှာ ( ၄ ) ကြိမ်ထိုး​ပေးပါတယ်။ ​မွေးပြီး အသက် (၂ )လ၊ အသက် (၄ )၊ အသက် ( ၆ ) နဲ့ တစ်နှစ်ခွဲ အရွယ်​တွေမှာ ( ၅ ) မျိုးစပ်ကာကွယ်​ဆေး ( ဆုံဆို့၊ ကြက်ညှာ၊ ​မေးခိုင် ၊ အသည်း​ရောင်အသားဝါ ဘီ ကာကွယ်​ဆေး​တွေနဲ့​ပေါင်းပြီး ) အ​နေနဲ့ ထိုး​ပေး​နေတာပါ။  မြန်မာနိုင်ငံ လူထုအတွင်းမှာလည်း ဒီ​ရောဂါကာကွယ်​ဆေးအ​ကြောင်းသိရှိသူ နည်းတယ်ထင်တဲ့ အတွက်​ကြောင့် အ​လေးထား​ ​ရေးသား နှိုး​ဆော်လိုက်ရပါတယ်။
   ယခုလို နိုင်ငံ​ရေးမတည်ငြိမ်တဲ့အ​ခြေအ​နေမှာ မိမိတို့ရဲ့ ရင်​သွေးငယ်​လေး​တွေအတွက် ကာကွယ်​ဆေး​တွေ လွတ်သွားမှာစိုးရိမ်တာ​ကြောင့် ကာကွယ်​ဆေး​တွေ​အ​ကြောင်း ​ဖော်ပြ​ရေးသားရင်း နီးစပ်ရာ ကာကွယ်​ဆေးရနိုင်တဲ့​ကျန်းမားရေးဌာနတွေမှာ မပျက်မကွက်သွား​ရောက်ထိုးနှံကြဖို့ သတိ​ပေးလိုက်ပါရ​စေခင်ဗျာ။

Dr. Fleming

https://www.betterhealth.vic.gov.au/health/healthyliving/haemophilus-influenzae-type-b-hib#complications-of-hib-infection

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK8458/