ပြီးခဲ့တဲ့အပတ်က အ​အေးမိ အ​အေးပတ်​ရောဂါ​အ​ကြောင်း​ရေးခဲ့ပြီးဖြစ်ပါတယ်။ ဒီတစ်ပတ်မှာလည်း ရာသီဥတု ​အေးတဲ့အချိန်​တွေမှာ ဖြစ်တတ်တဲ့ ရာသီတုပ်​​ကွေး​ရောဂါ ( Flu ) အ​ကြောင်းဆက်​ရေးလိုက်ပါတယ်။

ရာသီတုပ်​ကွေးရောဂါ ( Flu ) ဆိုတာ ဘာလဲ

   ရာသီတုပ်​ကွေး​ရောဂါ  ( Flu ) ဆိုတာ Influenza viruses ​တွေ​ကြောင့်ဖြစ်တဲ့ တုပ်​ကွေးရောဂါပါပဲ။ အ​အေးမိ အ​အေးပတ်​ရောဂါနဲ့ဆင်တူ​ပေမဲ့ ​ရောဂါဖြစ်​​စေတဲ့ ဗိုင်းရပ်စ် မတူသလို ပြင်းထန်မှုနဲ့ အသက်အန္တရာယ်ရှိမှုလည်း မတူကြပါဘူး။ ဒါ​ကြောင့် ​ရောဂါလက္ခဏာ အ​တော်များများဆင်တူကြ​ပေမဲ့ ရာသီတုပ်​ကွေး​ရောဂါနဲ့ အ​အေးမိ အ​အေးပတ်​ရောဂါတို့ဟာ မတူဘူးဆိုတာ သိထား​စေလိုပါတယ်။
   ကမ္ဘာ​ပေါ်မှာ လူ​​ပေါင်း သန်းတစ်​ထောင်ခန့်ဟာ နှစ်စဥ်ရာသီတုပ်​ကွေး​ရောဂါကို ခံစား​နေကြရ​လေ့ရှိပြီး လူ ( ၃ ) သန်းမှ ( ၅ ) သန်းအထိက ပြင်းထန်တုပ်​ကွေး​ရောဂါအဆင့်​ရောက်သွားကြပါတယ်။ ရာသီတုပ်​ကွေး​ရောဂါ​ကြောင့် လူသား​တွေ​နှစ်စဥ်သေဆုံးမှုဟာ ၂ သိန်း ၉ ​သောင်းမှ ၆ သိန်း ၅​သောင်းအထိ ရှိ​နေပါတယ်။ ဒါ​ကြောင့် ရာသီတုပ်​ကွေး​ရောဂါရဲ့ အန္တရာယ်ဟာ မ​သေးလှဘူး ​ပြောရပါမယ်။
   ရာသီတုပ်​ကွေး​ရောဂါဖြစ်​စေတဲ့ Influenza viruses ​တွေကို ​လေ့လာကြည့်မယ်ဆိုရင် A, B, C, D ဆိုပြီးအုပ်စု ( ၄ ) ခုရှိပါတယ်။ Influenza virus D က လူ​တွေမှာမ​တွေ့ရဘဲ နွား​တွေမှာပဲ​တွေ့ရပြီး virus C က​တော့ ပြင်းထန်​ရောဂါ​တွေမဖြစ်​​စေတဲ့အပြင် လူအစုလိူက် အပြုံလိုက်​တွေကိုလည်း ​ရောဂါမဖြစ်​စေနိုင်ပါ။ Influenza virus A နဲ့ B ​တွေက​တော့ လူ​တွေကို အစုလိုက် အပြုံလိုက် ရာသီတုပ်​ကွေး​ရောဂါဖြစ်​စေတဲ့ အဓိက ပိုး​တွေ ဖြစ်ပါတယ်။ Influenza virus B မှာ ( ၂ ) မျိုးရှိပြီး virus A မှာ​တော့ သူ့အခွံမှာပါတဲ့ ( H- 16 မျိုး ) နှင့် ( N-11 မျိုး ) ​အ​ပေါ်မူတည်ပြီး  ( ၁၇၆ ) မျိုးရှိပါတယ်။ Aအမျိုးအစားထဲကမှ လူ​ထုအတွင်း ရာသီတုပ်​ကွေးဖြစ်​စေတဲ့ ပိုးအမျိုးအစားက​တော့ ( H3N2 ) အမျိုးအစားနဲ့ ( H1N1 ) အမျိုးအစားတို့ပဲဖြစ်ပါတယ်။ H1N1 အမျိုးအစားက 2009 မှာ မျိုးရိုးဗီဇ​ပြောင်းပြီး ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာကပ်​ရောဂါအ​နေနဲ့ဖြစ်ခဲ့ဖူးပါတယ်။

ရာသီတုပ်​ကွေး​ရောဂါက ဘယ်လိုနည်းနဲ့ကူးစက်တာလဲ

   အသက်ရှူလမ်း​ကြောင်းဆိုင်ရာ ​ရောဂါဖြစ်တဲ့ အတွက် ​ရောဂါပိုးရှိသူ နှာ​ချေ၊ ​ချောင်းဆိုးရာမှ ရှူရှိူက်မိတဲ့အခါ၊ ​ရောဂါပိုးရှိ​နေတဲ့ ပစ္စည်း​တွေ ( တံခါးလက်ကိုင်၊ တစ်ရှူးစ၊ စားပွဲမျက်နှာပြင် စသည်ဖြင့် ) ကိုင်မိရာမှတဆင့် ရှူမိတဲ့အခါ​တွေမှာ ကူးစက်ခံကြရပါတယ်။ သမပိုင်းဇုန်ရှိနိုင်ငံများ​မှာတော့ ​ဆောင်းရာသီမှာ ရာသီတုပ်​ကွေး​ရောဂါ​တွေ ဖြစ်​လေ့ရှိကြပြီး အပူပိုင်းဇုန်​နိုင်ငံတွေမှာ​တော့ တစ်နှစ်ပတ်လုံးမှာ ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။
​   ရောဂါပျိုးချိန် ( ​ရောဂါပိုးကူးစက်ခံရပြီး ​ရောဂါလက္ခဏာများစတင်ခံစားရချိန် ) က​တော့ ( ၁ ) ရက်မှ ( ၄ ) ရက်အထိ ဖြစ်ပါတယ်။

​ရောဂါလက္ခဏာများ

   ​ရောဂါပိုးကူးစက်ခံရပြီး ( ၁ ) ရက်မှ ( ၄ ) ရက်အတွင်းခံစားရမှာဖြစ်ပါတယ်။ ​​ရောဂါလက္ခဏာ​တွေက​တော့
-ရုတ်တရက်အဖျားတက်ခြင်း
-နှာ​စေးခြင်း
-လည်​ချောင်းနာခြင်း
-​ချောင်းဆိုးခြင်း
-​ခေါင်းကိုက်ခြင်း
-အဆစ်အမြစ်များနှင့် ကြွက်သားများနာကျင်ကိုက်ခဲခြင်း
-နုံးချိပြီးအားအင်ကုန်ခမ်းသလိုခံစားရခြင်း စတာ​တွေဖြစ်ကြပါတယ်။
   လူအများစုက​တော့ ​ရောဂါလက္ခဏာများကို တစ်ပတ်ခန့် ခံစားရပြီး ​ပျောက်ကင်းသွားကြမှာပါ။ ​ချောင်းဆိုးတာက​တော့ (၂ )ပတ်ခန့်အထိကြာနိုင်ပါတယ်။
   တချို့လူများမှာ​တော့ ​ရောဂါကပြင်းထန်ပြီး ​ဆေးရုံတက်​ရောက်ကုသရခြင်း၊ အသက်အန္တရာယ်ထိခိုက်နိုင်ခြင်း စတာ​တွေ ရှိနိုင်ပါတယ်။ ​ရောဂါ​ပြင်းထန်နိုင်သူများ၊ အသက်အန္တရာယ်ထိခိုက်နိုင်သူများက​တော့
-အသက် ( ၅ )နှစ်​အောက်က​လေးများ
-ကိုယ်ဝန်​ဆောင်မိခင်များ
-အသက် ( ၆၅ ) နှစ်အထက်ရှိသူများ
-နာတာရှည်​​ရောဂါအခံရှိသူများ
-ကင်ဆာ​ဆေးကုသမှုခံယူ​နေရသူများ
-ခုခံအားကျဆင်းမှညရှိ​နေသူများ ( HIV၊ Steroids ​ဆေးများကာလကြာရှည်​သောက်သုံး​နေရသူများ၊ ကင်ဆာ​ရောဂါရှိသူများ ) တို့ဖြစ်ကြပါတယ်။

​ရောဂါစစ်​ဆေးအတည်ပြုမှု

   Influenza virus ​ကြောင့်ဖြစ်တဲ့ ရာသီတုပ်​ကွေး​ရောဂါလက္ခဏာ​တွေက အ​အေးမိအ​အေးပတ်​ရောဂါများနဲ့ အခြားအသက်ရှူလမ်း​ကြောင်းဆိုင်ရာဗိုင်းရပ်စ်​ရောဂါများနဲ့ဆင်တူတာ​ကြောင့် ​ရောဂါလက္ခဏာများကိုကြည့်ရှုစစ်​ဆေးရုံနဲ့ ရာသီတုပ်​ကွေး​ရောဂါဖြစ်မှန်း မသိနိုင်ပါဘူး။ ​ဒေသတစ်ခု သို့မဟုတ် နိုင်ငံတစ်ခုခုမှာ ရာသီတုပ်​ကွေး​ရောဂါက ကပ်​ရောဂါအသွင်နဲ့ ဖြစ်​နေပြီဆိုလျှင်​တော့ ​ရောဂါခံစား​နေရသူဟာ ရာသီတုပ်​ကွေးဖြစ်နိုင်တယ်​ပြောလို့ရပါတယ်။
​ရောဂါ​သေချာ​အောင်စစ်ဖို့လိုလာပြီဆိုလျှင်​တော့ တံ​တွေး သို့မဟုတ် အာ​ခေါင်မှထွက်​သောအချွဲ​တွေကို ဓါတ်ခွဲခန်းမှာ စစ်​ဆေးအတည်ပြုကြရတာဖြစ်ပါတယ်။


ကုသမှုများ

   အများစုက ​ရောဂါ​ဝေဒနာများ တစ်ပတ်ခန့်ခံစားရပြီး​ပျောက်ကင်းသွားကြပါတယ်။ ​ရောဂါဖြစ်​နေသူများအ​နေနဲ့
-နားနား​နေ​နေ ​​နေခြင်း
-အခြားသူများနှင့် ​ရှောင်ရှား​နေထိုင်ခြင်း
-အစာများများ စားခြင်း
-​ရေများများ​ သောက်ခြင်း
-ဖျားနာကိုက်ခြင်းအတွက် ပါရာစီတ​မော ​သောက်​ခြင်း
-နှာ​​စေးခြင်းအတွက် ( Burmeton or Cetrizine ) များ​သောက်ခြင်း
-​ချောင်းဆိုးခြင်းအတွက် ( Dextromethorphan ) ​သောက်ခြင်း စတာ​တွေ လုပ်​ပေးရမှာဖြစ်ပါတယ်။
   အန္တရာယ်ရှိအုပ်စုများအ​နေနဲ့က​တော့ ​ရောဂါသိတာနဲ့အမြန်ဆုံး ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးသတ်​ဆေးများ ( Antivirals ) ဖြစ်တဲ့ Oseltamivir ( Tamiflu ) သို့မဟုတ် Zanamivir ( Relenza ) တိုက်ထားသင့်ပါတယ်။ ဒါ​ကြောင့် အန္တရာယ်ရှိအုပ်စုဝင်များအ​နေနဲ့ ရာသီတုပ်​ကွေးဟု သံသယရှိပါက ဆရာဝန်နှင့်အမြန်ဆုံးတိုင်ပင်​ဆွေး​နွေးပြီးကုသမှုခံယူသင့်ပါတယ်။ ဗိုင်းရပ်ပိုးသတ်​ဆေး​တွေ​စော​စောစီးစီး တိုက်​ပေးပါက ​ရောဂါလက္ခဏာခံစားရချိန်တို​တောင်းခြင်း၊ ​ရောဂါပြင်းထန်မှုနည်းပါးခြင်း၊ အသက်အန္တရာယ်ထိခိုက်နိုင်မှု​လျော့နည်းခြင်း စသည်ဖြင့် အကျိုး​ကျေးဇူး ရှိနိုင်ပါတယ်။

ကာကွယ်ခြင်း

   ရာသီတုပ်​ကွေး​ရောဂါ ကာကွယ်​ဆေးကို နှစ်စဥ်ထိုးခြင်းက အ​ကောင်းဆုံးနည်းလမ်းဖြစ်ပါတယ်။ အထူးသဖြင့် ​ရောဂါပြင်းထန်နိုင်​ချေရှိသူများ၊ အသက်အန္တရာယ်ရှိနိုင်သူများအ​နေနဲ့ ကာကွယ်​ဆေးကို မဖြစ်မ​နေ နှစ်စဥ်ထိုးထားသင့်ပါတယ်။
   ​ရောဂါကာကွယ်ဖို့ အခြားနည်းလမ်းတွေက​တော့
-လက်ကိုခဏ ခဏ ​ဆေးပါ။
-နှာ​စေး ​ချောင်းဆိုးရင် နှာ​ခေါင်းနဲ့ ပါးစပ်ကို အုပ်ထားပါ။
-တကိုယ်​ရေသုံးစွန့်ပစ် ပစ္စည်းများကို စနစ်တကျစွန့်ပစ်ပါ။
-​ရောဂါခံစား​နေရပါက သီးသန့်​နေထိုင်ပါ။
-​ရောဂါဖြစ်​နေသူများနှင့်​ နီးနီးကပ်ကပ်​နေထိုင်ခြင်းမှ ​ရှောင်ကြဥ်ပါ။
-မျက်စိ၊ နှာ​ခေါင်း နှင့် ပါးစပ်များကို မကြာခဏ ထိ​တွေ့ကိုင်တွယ်ခြင်းမှ ​ရှောင်ကြဥ်ပါ။
-မိမိကိုယ်တိုင်​ရောဂါဖြစ်​နေပါက အခြားသူများကို မကူးစက်​စေရန် သီးသန့်​နေထိုင်ပါ။
အထက်ပါအချက်များကို လိုက်နာခြင်းဖြင့် ကူးစက်မှုကို အတိုင်းအတာ တစ်ခုအထိ ​လျှော့ချနိုင်မှာဖြစ်ပါတယ်။
   COVID -19 ကပ်​ရောဂါမှာတုန်းကလည်း ကျ​နော်တို့အ​နေဖြင့် အ​တွေ့အကြုံ​တွေ အများကြီး ရခဲ့ပြီးဖြစ်ပါတယ်။ ဒါ​ကြောင့် ​ဆောင်းရာသီလည်းဖြစ်​နေတာ​ကြောင့်  အကယ်၍ ရာသီတုပ်​ကွေး​ရောဂါများ ဖြစ်ပွားလာခဲ့ပါက ​ပုံမှန်လူများအ​နေနဲ့​ကော ရောဂါပြင်းထန်နိုင်သူများ၊ အသက်အန္တရာယ်ရှိနိုင်သူများအ​နေဖြင့်ပါ စနစ်တကျ ကာကွယ်နိင်ရန်အတွက် ရည်ရွယ်​ရေးသား​ပေးလိုက်ရပါတယ်။

Dr. Fleming

https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/influenza-(seasonal)
https://en.m.wikipedia.org/wiki/Influenza_A_virus