ကမ္ဘာ့ကင်ဆာသုတေသန ရံပုံငွေအဖွဲ့၏ ၂၀၂၀ မှတ်တမ်းအရ အူမကြီးကင်ဆာသည် အမျိုးသမီးများတွင် ဒုတိယအဖြစ်အများဆုံးကင်ဆာ၊ အမျိုးသားများတွင် တတိယအဖြစ်အများဆုံးကင်ဆာဟု ထုတ်ပြန်ခဲ့ပါတယ်။ ကမ္ဘာပါတွင်မက မြန်မာနိုင်ငံမှာလည်း အူမကြီးကင်ဆာ ရောဂါက ဖြစ်နေတာပါ။ အူမကြီးကင်ဆာဆိုတာ ဘယ်နေရာတွေမှာ ဖြစ်တာလဲ၊ ဘယ်လိုရောဂါ လက္ခဏာတွေ ခံစားကြရသလဲ ဆိုတာ လေ့လာကြည့်ကြပါစို့။ အူမကြီးကင်ဆာဆိုတာ အူမကြီး ( Large intestine ) နဲ့ စအိုအရင်းပိုင်း ( Rectum ) တို့မှာ ကင်ဆာဖြစ်နေလျှင် အူမကြီးကင်ဆာလို့ခေါ်ကြပါတယ်။
ရောဂါလက္ခဏာများ
အခြားကင်ဆာရောဂါများကဲ့သို့ပင် အူမကြီးကင်ဆာရောဂါဖြစ်နေသော်လည်း အစောပိုင်းမှာ ရောဂါလက္ခဏာများ ခံစားရလေ့မရှိပါ။ ဝမ်းသွားသောအခါ သွေးပါလာမှသာ သိရှိလေ့ရှိကြပါတယ်။ အဖြစ်များသော ရောဂါလက္ခဏာတွေကတော့
-ဝမ်းသွားလျှင် သွေးပါခြင်း
-ဝမ်းအလေ့အကျင့်များ ကပြောင်းကပြန်ဖြစ်ခြင်း ( ဝမ်းလွယ်သူများတွင် ဝမ်းချုပ်ခြင်း၊ ဝမ်းချုပ်သူများတွင် ဝမ်းပျက်ခြင်း )
-ဗိုက်ရစ်အောင့်ခြင်း
-ဝမ်းသွားပြီးသော်လည်း ဝမ်းကျန်သလို ခံစားရခြင်း
-ဝမ်းသွားလျှင် အပျစ်အချွဲများပါခြင်း
-အကြောင်းမရှိဘဲ မောပန်းနွမ်းနယ်ခြင်း၊ နုံးခြင်း
-ကိုယ်အလေးချိန် ကျဆင်းသွားခြင်း
-ခံတွင်းပျက်ခြင်း အစရှိတာတွေ ခံစားရလေ့ရှိကြပါတယ်။ လက္ခဏာအားလုံး မခံစားရတတ်ပေမဲ့ အများစုကို ခံစားရလေ့ရှိပါတယ်။ အူမကြီးကင်ဆာက ကြာလာတဲ့အခါ ဝမ်းဗိုက်အတွင်း၊ အဆုတ် နှင့် ဦးဏှောက်မှာရှိ ပြန်ရည်ကျိတ်များသို့ ကင်ဆာဆဲလ်များ ပျံ့နှံ့ရောက်ရှိသွားလေ့ရှိပါတယ်။ အဲဒီအဆင့်ရောက်သွားပြီ ဆိုလျှင်တော့ ကုသရခက်ခဲသွားမှာဖြစ်ပါတယ်။
ဘာကြောင့် ဖြစ်ရတာလဲ
-Lynch Syndrome ရောဂါဖြစ်စေသော မျိုးရိုးဗီဇသယ်ဆောင်ထားသူတွေ
-FAP ရောဂါဖြစ်စေသော မျိုးရိုးဗီဇ သယ်ဆောင်ထားသူတွေ
-အသက် (၅၀)ကျော်သူများ ( အသက် ၅၀ အောက်တွေမှာလည်း ဖြစ်လာနေကြပါတယ် )
-Black American လူမျိုးများ
-မိသားစုထဲမှာ အူမကြီးကင်ဆာရောဂါ ဖြစ်ဖူးသူများ
-ဓါတ်ရောင်ခြည်ကုသမှု ခံယူဖူးသူများ
-Inflammatory Bowel Diseases ( Ulcerative colitis သို့မဟုတ် Crohn's disease ) ဖြစ်ဖူးသူများ
-အဝလွန်သူများ
-ကုသမှု သေချာ ခံယူမထားသော ဆီးချို အမှတ်(၂) ရောဂါရှိသူများ
-အသီးအရွက်နှင့် အမျှင်ဓါတ် စားသုံးမှု နည်းသူများ
-အသားနီနှင့် ပြုပြင်ထားသောအသား စားသုံးမှု များသူများ
-ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားမှု နည်းသူများ
-ဆေးလိပ်သောက်သူများ
-တစ်ရက်လျှင် အရက် ( ၃ ) ယူနစ် အထက် ရေရှည်သောက်သူများ စသူတွေက အူမကြီးကင်ဆာ ဖြစ်လာနိုင်ချေ မြင့်မားကြပါတယ်။
ရောဂါကို ဘယ်လိုရှာဖွေ စစ်ဆေးကြသလဲ
ဝမ်းသွားတဲ့သွေးပါလို့ ဆေးရုံဆေးခန်းသွားရောက် ပြသသောအခါ ဆရာဝန်က စအိုခေါင်း ( Rectum ) အတွင်း လက်ညှိုးထည့်ပြီးစမ်းသပ်ကြည့်လျှင် တွေ့ရနိုင်ပေမဲ့ စအိုခေါင်းရဲ့ အထက် ( Large intestine ) မှာကင်ဆာဖြစ်တဲ့အခါ Colonoscope ထိုးကြည့်မှ တွေ့ရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။
အထက်ပါနည်းတွေမှတဆင့် အသားစယူပြီး( Biopsy ) စစ်ဆေးကြည့်သောအခါ ကင်ဆာရောဂါလို့ သေချာသွားပြီဆိုလျှင်တော့ ရောဂါအဆင့်သတ်မှတ်ဖို့ နှင့် ဘယ်လောက်အထိ ရောဂါ ပျံ့နေပြီလဲဆိုတာ သိနိုင်ဖို့
-MRI
-CT scan နှင့်
-PET scan များဖြင့် ဆက်လက်စစ်ဆေး အတည်ပြုရမှာဖြစ်ပါတယ်။
ဘယ်လိုကုရသလဲ
အူမကြီးကင်ဆာ ကိုတော့
-ခွဲစိပ်ကုသနည်း ( Surgery )
-ဓါတ်ရောင်ခြည်ဖြင့်ကုသခြင်း ( Radiation )
-ဆေးသွင်းကုသခြင်း ( Chemotherapy ) အစရှိတဲ့ နည်းတွေနဲ့ သင့်တော်သလို ကုသရမှာပဲ ဖြစ်ပါတယ်။
အူမကြီးကင်ဆာ ဖြစ်တာကို စောစော သိရှိရလျှင် ကုသရ လွယ်မှာဖြစ်သကဲ့သို့ ပိုပြီး အသက်ရှည်ရှည် နေရမှာ ဖြစ်တာကြောင့် အထက်ပါရောဂါလက္ခဏာတွေ ခံစားရပြီဆိုလျှင် ( သို့မဟုတ် ) မိမိကိုယ်ကို အူမကြီးကင်ဆာဖြစ်နေပြီဟု သံသယရှိလျှင် နားလည် တတ်ကျွမ်းသော ဆရာများနှင့် ဆောလျင်စွာ စစ်ဆေးပြီး ကုသမှု ခံယူနိုင်ကြပါစေ၊ မိမိကိုယ်ကို ကျန်းမာရေးနှင့်လျော်ညီသော အနေအထိုင် အလေ့အကျင့်များ လိုက်နာပြီး အူမကြီးကင်ဆာ ရောဂါမှ ကင်းဝေးပါစေဟု ဆန္ဒပြုလျှက်
Dr. Fleming